Η συνεξάρτηση αφορά σχέσεις μονόπλευρες, συναισθηματικά καταστροφικές και/ή κακοποιητικές. Είναι μια υπερβολική συναισθηματική, σωματική και ψυχολογική εξάρτηση σε μια σχέση δυσλειτουργική. Μπορεί να καταστρέψει την χαρά, την υγεία, την καριέρα, και τις σχέσεις. Στον πυρήνα αυτής της διαταραχής κρύβεται μια άρνηση αναγνώρισης του προβλήματος, και μια πεποίθηση ότι μόνο θυσιάζοντας τις προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες μπορεί να υπάρξει η σχέση.
Τα παιδιά που μεγάλωσαν με γονείς που τα παραμελούσαν ή τα κακοποιούσαν συναισθηματικά έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν συνεξαρτημένες σχέσεις. Όσο ήταν παιδιά έμαθαν να παραμερίζουν τις ανάγκες τους για να ικανοποιήσουν ένα δύσκολο γονέα, και να νιώθουν ενοχές όταν δεν το κατάφερναν, βάζοντας έτσι τα θεμέλια ενός μοτίβου που προσκολλώνται και αναζητούν αποδοχή και αγάπη από ένα δύσκολο άτομο. Σαν ενήλικες έχουν ανάγκη από την αποδοχή και την επιβεβαίωση των άλλων για νιώθουν καλά, και δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τα δικά τους έντονα συναισθήματα. Η συνεξάρτηση είναι μια συμπεριφορά που ‘κληρονομείται’ από γενιά σε γενιά.
Παρακάτω περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του ατόμου με συνεξαρτητική συμπεριφορά:
- Η αυτοεκτίμηση του βασίζεται στη γνώμη των άλλων.
- Εάν ικανοποιήσει δικές του ανάγκες κατακλύζεται από ενοχές.
- Δυσκολεύεται να πει όχι σε απαιτήσεις τρίτων. Προσπαθεί να ικανοποιεί τους άλλους για να κερδίσει την αποδοχή και την αγάπη τους. Εάν δεν τα καταφέρει αισθάνεται θύμα τους.
- Η συμπεριφορά του υπαγορεύεται από ένα βαθύ φόβο απόρριψης, εγκατάλειψης και μοναξιάς.
- Αισθάνεται ότι οι άλλοι τον χρησιμοποιούν και δεν εκτιμούν τα όσα προσφέρει.
- Παίρνει τα πάντα προσωπικά. Επειδή η αίσθηση της αυτο-αξίας του είναι πολύ εύθραυστη, κάθε σχόλιο, συμπεριφορά ή δράση εκλαμβάνονται ως προκλήσεις που πρέπει πάση θυσία να ελέγξει.
- Αισθάνεται πάντα θύμα. Νιώθει ανίσχυρο και αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την ευθύνη που έχει στη δημιουργία της πραγματικότητας του.
- Χρησιμοποιεί (συχνά ασυνείδητα) τη χειραγώγηση μέσω των ενοχών προκειμένου να ελέγξει τη συμπεριφορά των άλλων.
- Δικαιολογεί μέσα του την κακή συμπεριφορά των άλλων. Επειδή το συνεξαρτημένο άτομο δεν αντιμετωπίζει με ειλικρίνεια τα συναισθήματα του, αναπτύσσει τρόπους για να εξαπατά τον εαυτό του προκειμένου να απαλλάξει από την ευθύνη αγαπημένους του ανθρώπους για την κακή τους συμπεριφορά.
- Φοβάται την απόρριψη και αισθάνεται ότι κανείς δεν τον/την αγαπάει. Μέσα του πιστεύει ότι δεν αξίζει τίποτα, δεν έχει καταφέρει τίποτα και αν τολμούσε να εκφράσει τις ανάγκες και τα συναισθήματα του θα γελοιοποιούνταν και θα απορρίπτονταν.
Για να βοηθήσετε τον εαυτό σας αν έχετε μια σχέση συνεξάρτησης χρειάζεται να δουλέψετε με ειδικό. Ξεκινήστε βάζοντας όρια, αναγνωρίζοντας τις δικές σας επιθυμίες και ανάγκες και χτίζοντας την αυτοπεποίθηση σας. Αναρωτηθείτε αν η συμπεριφορά σας βοηθάει τον/την σύντροφο σας ή απλά προάγει ένα δυσλειτουργικό μοτίβο. Δεν βοηθάτε κανέναν αν συνεχίζετε να υιοθετείτε μια συμπεριφορά που αποδεδειγμένα σας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο.